“Khí nitơ có độc không” là câu hỏi nhiều người thắc mắc khi sử dụng loại khí phổ biến này trong công nghiệp và đời sống. Dù an toàn khi dùng đúng cách, khí nitơ vẫn tiềm ẩn nguy cơ như ngạt thở, bỏng lạnh, nổ bình chứa hay ô nhiễm môi trường. Bài viết sau của Công ty Khí Công Nghiệp DakKhien sẽ giúp bạn hiểu rõ khí nitơ có gây cháy không, các tác hại có thể xảy ra, và cách phòng tránh thông qua bảo quản, sử dụng đúng kỹ thuật.
>>>> XEM NGAY: Khí nitơ là gì? Đặc điểm và tính chất của khí nitơ
1. Khí nitơ có độc không?
Khí nitơ là một loại khí công nghiệp không có độc tính. Đây là loại khí trơ an toàn, không cháy nổ và ít phản ứng hóa học trong điều kiện thường. Vì những tính chất này, nitơ không gây hại cho sức khỏe, không làm ô nhiễm thực phẩm hay môi trường. Do đó, nitơ được ứng dụng phổ biến trong thực phẩm, y tế và công nghiệp một cách an toàn.
2. Khí nitơ có gây cháy không?
Khí nitơ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống cháy nổ với những đặc tính an toàn vượt trội. Với bản chất trơ, N₂ hoàn toàn không thể bắt lửa hay duy trì quá trình cháy, đồng thời có khả năng dập tắt hỏa hoạn hiệu quả thông qua việc pha loãng oxy và tạo môi trường thiếu oxy.
Nhờ tính chất ổn định đặc biệt, nitơ được ứng dụng rộng rãi tại các khu vực có nguy cơ cháy nổ cao như kho hóa chất và nhà máy lọc dầu. Thay vì gây ra nguy hiểm, nitơ lại mang đến giải pháp bảo vệ an toàn, góp phần đảm bảo tính ổn định cho các môi trường sản xuất công nghiệp.
3. Những tác hại của có thể có của khí nitơ
Về mặt hóa học, các chuyên gia ngành khí công nghiệp xác nhận khí nitơ (N₂) không độc hại trong điều kiện tiếp xúc bình thường. Tuy nhiên, khi sử dụng trong sản xuất và ứng dụng công nghiệp, nitơ vẫn có thể gây ra những nguy cơ cần lưu ý:
3.1 Khí nito gây ô nhiễm môi trường
Các hợp chất nitrat từ phân bón hóa học khi bị rửa trôi sẽ thấm sâu vào tầng đất, nhiễm độc nguồn nước ngầm và lan tỏa qua hệ thống thủy lợi như kênh mương, sông ngòi. Hiện tượng phú dưỡng (eutrophication) do nitrat gây ra đã dẫn đến chết hàng loạt sinh vật thủy sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng qua chuỗi thức ăn.
3.2 Khí N2 có thể làm nổ thiết bị chứa
Nitơ lỏng (Liquid Nitrogen - LN₂) khi được bảo quản trong không gian밀폐 có thể xảy ra hiện tượng bay hơi đột ngột, tạo ra áp suất cực lớn vượt quá khả năng chịu đựng của bình chứa. Điều này có thể dẫn đến vụ nổ nguy hiểm, đe dọa tính mạng nhân viên vận hành và những người trong khu vực lân cận.
3.3 Khí nito tác động tiêu cực đến các vật liệu tiếp xúc
Với nhiệt độ cực thấp đạt -195,8°C (-320,4°F), nitơ lỏng có thể gây ra hiệu ứng sốc nhiệt nghiêm trọng. Các vật liệu kim loại, nhựa hoặc cao su khi tiếp xúc trực tiếp hoặc gần với LN₂ sẽ trở nên giòn, dễ nứt gãy và biến dạng do co ngót nhiệt đột ngột.
3.4 Khí nito có thể gây ngạt thở
Mặc dù nitơ chiếm khoảng 78% thành phần khí quyển, nhưng nó lại là khí trơ không hỗ trợ quá trình hô hấp. Khi nồng độ N₂ tăng cao trong không gian kín, nồng độ oxy (O₂) sẽ giảm xuống dưới mức 16% (so với mức bình thường 21%), gây tình trạng thiếu oxy máu (hypoxia), khó thở và có thể dẫn đến tử vong do ngạt thở.
3.5 Khí nitơ gây bỏng lạnh
Tiếp xúc trực tiếp với nitơ lỏng có thể gây bỏng lạnh (frostbite) cấp độ nghiêm trọng trên da và mô dưới da. Nếu không được sơ cứu và điều trị kịp thời, vết thương có thể tiến triển thành hoại tử mô (tissue necrosis) và trong trường hợp nặng nhất là tử vong. Loại tai nạn này thường xảy ra tại các nhà máy sản xuất khí công nghiệp, trạm phân phối và trong quá trình vận chuyển, sang chiết nitơ lỏng.
4. Cách phòng tránh tác hại khi sử dụng khí Nitơ
4.1 Cách bảo quản khí Nitơ
Việc bảo quản khí Nitơ (N₂) cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn nhằm hạn chế rủi ro cháy nổ và ngạt khí trong môi trường làm việc. Dưới đây là các yêu cầu cơ bản:
Chỉ sử dụng bình chứa chuyên dụng đạt chuẩn, có khả năng chịu áp suất cao và được kiểm định định kỳ. Bình cần được trang bị van an toàn, đèn cảnh báo thông gió, và thiết kế chống rò rỉ.
Lưu trữ trong khu vực thông thoáng, có hệ thống thông gió cưỡng bức. Tuyệt đối không bảo quản trong không gian kín hoặc gần nguồn nhiệt.
Tách biệt khí nitơ với các chất không tương thích, đặc biệt là các chất dễ cháy, oxy hóa mạnh, hoặc khí nén khác.
Khu vực lưu trữ cần được trang bị thiết bị phòng cháy nổ đạt chuẩn ATEX, biển cảnh báo rõ ràng, và quy định rõ ràng lối thoát hiểm.
Khi vận chuyển nội bộ, sử dụng giá đỡ và xe đẩy chuyên dụng để tránh va đập và đảm bảo bình khí luôn ở trạng thái thẳng đứng.
4.2 Cách sử dụng khí Nitơ đúng kỹ thuật
Để đảm bảo an toàn khi làm việc với khí Nitơ, người lao động cần được đào tạo bài bản theo quy chuẩn an toàn lao động (như OSHA, TCVN...):
Chỉ những người đã được đào tạo chuyên môn mới được phép thao tác với khí nitơ. Trước khi sử dụng, cần kiểm tra toàn bộ thiết bị để đảm bảo không có rò rỉ hoặc hư hỏng.
Luôn mang đầy đủ PPE – phương tiện bảo hộ cá nhân gồm găng tay cách nhiệt, kính chắn, giày bảo hộ và quần áo bảo hộ.
Sau khi tiếp xúc với nitơ (đặc biệt ở dạng lỏng), cần rửa tay sạch sẽ và thay quần áo nếu bị nhiễm bẩn để phòng ngừa bỏng lạnh hoặc tiếp xúc kéo dài.
Chỉ mua bình khí Nitơ từ các nhà cung cấp uy tín, có chứng nhận chất lượng, hạn sử dụng rõ ràng và van điều áp đảm bảo. Việc này giúp hạn chế tối đa nguy cơ cháy nổ, ngạt khí hoặc rò rỉ trong quá trình sử dụng.
Khí nitơ an toàn nếu sử dụng và bảo quản đúng cách. Hiểu rõ nguy cơ và tuân thủ quy trình giúp phòng tránh tai nạn. Liên hệ Công ty Khí Công Nghiệp DakKhien để được tư vấn và hỗ trợ uy tín.
