Khí hidro có độc không là thắc mắc phổ biến của nhiều người khi bắt đầu tiếp xúc với loại khí nhẹ và dễ cháy này. Dù được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp và năng lượng sạch, nhưng hidro tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không sử dụng đúng cách. Vậy khí hidro có ảnh hưởng gì đến sức khỏe? Khi làm việc với khí hidro cần tuân thủ những biện pháp an toàn nào để phòng tránh sự cố đáng tiếc? Hãy cùng Dakhien tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.
>>>> XEM THÊM: Khí hydro là gì? Đặc tính của khí hidro
1. Đặc tính của khí hidro
Khí hidro là chất khí không màu, không mùi, không vị và nhẹ nhất trong tất cả các chất khí tồn tại trong tự nhiên. Với khối lượng phân tử chỉ 2 g/mol, hidro nhẹ hơn không khí khoảng 14,5 lần và có xu hướng bay lên cao trong khí quyển. Chính vì đặc tính này, hidro từng được sử dụng làm khí bơm cho khinh khí cầu và khí cầu thám hiểm. Tuy nhiên, vì rất dễ cháy, nên hiện nay người ta đã thay thế bằng helium trong các ứng dụng bay. Hidro cũng tan rất ít trong nước, nên không phổ biến trong các dung dịch lỏng tự nhiên.
Một trong những đặc điểm nổi bật của khí hidro là khả năng bắt cháy mạnh khi gặp tia lửa hoặc nhiệt độ cao. Khi phản ứng với oxy, hidro tạo ra nước (H₂O) và đồng thời giải phóng một lượng nhiệt rất lớn. Phản ứng này được coi là phản ứng đốt cháy sạch, không sinh ra khí độc hay chất thải, nên hidro đang được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Các tế bào nhiên liệu sử dụng hidro có thể sản sinh điện năng phục vụ giao thông hoặc các thiết bị điện tử thân thiện với môi trường.
Về mặt hóa học, hidro có tính khử mạnh và phản ứng đa dạng với nhiều nguyên tố và hợp chất. Trong công nghiệp luyện kim, hidro được dùng để khử oxit kim loại như Fe₂O₃ thành kim loại sắt nguyên chất. Ngoài ra, hidro còn phản ứng với các phi kim như clo tạo ra axit hydrochloric (HCl), hay với lưu huỳnh để tạo hydrogen sulfide (H₂S). Các phản ứng hóa học này thường kèm theo sự tỏa nhiệt lớn, giúp tăng hiệu quả sản xuất và tiết kiệm năng lượng. Nhờ đặc tính này, hidro không chỉ là nguyên liệu hóa học quan trọng mà còn là nguồn năng lượng xanh của tương lai.
>>>> THAM KHẢO: Top 5 Ứng dụng của hidro trong đời sống
2. Khí Hidro có độc không?
Khí hidro (H₂) không phải là khí độc vì nó không gây hại trực tiếp đến cơ thể người khi hít phải với nồng độ thấp. Tuy nhiên, do hidro có thể chiếm chỗ oxy trong không khí, nên nếu nồng độ quá cao trong không gian kín, nó có thể gây ra tình trạng thiếu oxy. Điều này dẫn đến chóng mặt, khó thở, thậm chí ngất xỉu nếu không được xử lý kịp thời.
Bên cạnh đó, tính dễ cháy và dễ nổ của khí hidro khiến nó trở thành một rủi ro lớn trong môi trường làm việc. Nếu rò rỉ và gặp tia lửa, nó có thể bốc cháy hoặc phát nổ ngay lập tức. Vì vậy, dù không độc, nhưng khí hidro vẫn cần được quản lý nghiêm ngặt về an toàn cháy nổ để bảo vệ con người.
3. Tác động của khí hidro lên sức khỏe con người
Người tiếp xúc với môi trường giàu khí hidro có thể gặp triệu chứng như chóng mặt, khó thở, mệt mỏi, thậm chí ngất xỉu nếu không được đưa ra khỏi khu vực kịp thời. Trong không gian kín, rò rỉ hidro có thể khiến không khí mất an toàn cho hô hấp. Do đó, kiểm soát nồng độ khí và thông gió hiệu quả là biện pháp thiết yếu.
Việc tiếp xúc lâu dài với khí hidro trong môi trường công nghiệp mà không có bảo hộ đúng cách có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp và tuần hoàn. Những khu vực tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ khí cần được trang bị cảm biến cảnh báo và có quy trình ứng phó rõ ràng. Trang bị mặt nạ phòng độc, huấn luyện kỹ năng an toàn và kiểm tra định kỳ hệ thống khí là biện pháp quan trọng bảo vệ sức khỏe công nhân. An toàn lao động cần được đặt lên hàng đầu tại các nhà máy sử dụng khí hidro.
4. Biện pháp an toàn khi sử dụng khí hidro
Khi sử dụng khí hidro, yếu tố quan trọng hàng đầu là đảm bảo môi trường làm việc thông thoáng và có hệ thống thông gió hiệu quả. Do hidro là khí nhẹ, dễ tích tụ ở trần nhà và có nguy cơ cháy nổ cao nếu gặp nguồn lửa, nên cần lắp đặt cảm biến rò rỉ khí để phát hiện kịp thời. Đồng thời, các thiết bị điện trong khu vực có chứa hidro phải đạt chuẩn chống cháy nổ, tránh tạo ra tia lửa điện. Cần đặt biển cảnh báo rõ ràng tại những khu vực có nguy cơ cao để nhắc nhở người lao động chú ý an toàn.
Người lao động tiếp xúc trực tiếp với khí hidro cần được trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ chuyên dụng. Bao gồm quần áo chống tĩnh điện, găng tay cách nhiệt và mặt nạ phòng độc để bảo vệ hô hấp khi xảy ra sự cố. Quan trọng không kém là đào tạo kỹ năng nhận biết rủi ro, ứng phó với tình huống khẩn cấp như rò rỉ hay cháy nổ khí. Các buổi diễn tập định kỳ là cần thiết để nâng cao phản xạ và khả năng xử lý tình huống thực tế, từ đó hạn chế thiệt hại về người và tài sản.
Công tác kiểm tra, bảo trì và lưu trữ khí hidro cũng là khâu then chốt trong đảm bảo an toàn. Các bình chứa khí cần được kiểm định định kỳ, bảo trì đúng quy trình và lưu trữ tại nơi thông thoáng, tránh xa các nguồn nhiệt hoặc tia lửa điện. Việc ghi nhãn rõ ràng, phân khu lưu trữ hợp lý và có sổ theo dõi lượng khí, tình trạng thiết bị giúp dễ dàng quản lý và phát hiện vấn đề. Tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp này là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa sự cố, bảo vệ sức khỏe người lao động và an toàn của cơ sở.
Mặc dù câu trả lời cho câu hỏi “khí hidro có độc không” là không, nhưng điều đó không có nghĩa là có thể lơ là khi sử dụng loại khí này. Với đặc tính cực kỳ dễ cháy, dễ gây nổ và khả năng thay thế oxy trong không khí, khí hidro tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Do đó, việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn là điều bắt buộc. Đó cũng chính là thông điệp mà Daikhien mong muốn nhấn mạnh đến tất cả các đơn vị sản xuất: an toàn luôn phải đặt lên hàng đầu khi làm việc với khí hidro.
